بررسی آسیب های خرافه گرایی و باور به توهمات مختلف در ملکان
باور خرافی و غیرعقلانی به دعانویسی، جادو و طلسم به‌عنوان راهکاری برای رفع مشکلات، در بسیاری از مناطق ایران، از جمله در شهرستان ملکان، از زمان‌های گذشته رواج داشته است. امروزه نیز افراد زیادی به دلیل باورهای خرافی، برای حل مشکلات زندگی یا رفع جادو و طلسم به دعانویسان و طلسم‌سازان مراجعه می‌کنند.
در شهرستان ملکان، عوامل فرهنگی و اجتماعی، از جمله اطلاعات کم و رواج اعتقادات غیرعقلانی قدیمی، باعث میشوند که مردم همچنان به دعانویسان برای حل مشکلات خود اعتماد کنند. این موضوع نه تنها در بین افراد مسن بلکه در میان جوان‌ترها نیز مشاهده می‌شود. از سوی دیگر، مشکلات اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی مردم را به سمت این اقدامات خرافی سوق می دهد. متاسفانه افراد ناآگاه در شرایط سخت به دنبال راه‌حل‌های فوری و آسان هستند و به همین دلیل به کسانی روی می‌آورند که ادعای حل مشکلات از طریق دعانویسی، طلسم و کمک گیری از اجنه را دارند.
اعتماد به دعانویسان و باور به قدرت طلسم، آثار اقتصادی و روانی جدی برای افراد و خانواده‌ها در پی دارد. بسیاری از خانواده‌ها با پرداخت هزینه‌های بالا به افرادی که ادعای دعانویسی می‌کنند، دچار مشکلات مالی میشوند. از نظر روانی، افرادی که به دعا و طلسم باور دارند، به مرور زمان به این روش‌های غیرعلمی وابسته میشوند. این وابستگی می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس و کاهش حس مسئولیت پذیری فرد در برابر مشکلات زندگی شود. در نتیجه، این افراد به‌جای جستجو برای حل مسائل به روش‌های منطقی، به دنبال راه‌حل‌های سریع و غیرواقعی می‌گردند و از رشد و پیشرفت باز می‌مانند.
اشخاصی که به دعا و طلسم روی می‌آورند، به‌تدریج از مسیر منطقی و علمی برای حل مشکلات دور میشوند و این امر می‌تواند باعث کاهش سطح علمی و فرهنگی جامعه شود. همچنین، با مراجعه به دعانویسان و افرادی که به طور غیرمجاز ادعای حل مشکلات از طریق جادو و طلسم دارند، جرایمی مانند کلاهبرداری و سوء استفاده نیز افزایش می‌یابد.
یکی از آسیب‌های جدی در مراجعه به دعانویسان، سوءاستفاده‌های جنسی است. در بسیاری از موارد، دعانویسان با ادعای «باطل کردن طلسم» یا «رهایی از جادو»، بانوان را ترغیب به انجام اعمال خلاف اخلاق و شرع می‌کنند. زنانی که به دلیل نگرانی از آسیب دیدن خانواده یا عزیزانشان به چنین افرادی اعتماد کرده‌اند، ممکن است در شرایط آسیب‌دیدگی و سوءاستفاده قرار گیرند. این رفتارها، علاوه بر آسیب جسمی و روحی، بار سنگینی از نظر اخلاقی و روانی بر دوش مراجعین می‌گذارد و باعث ایجاد احساس گناه و عذاب وجدان در آنها می‌شود.
سوءاستفاده‌های اخلاقی و جنسی دعانویسان نه‌تنها بر زندگی فردی مراجعین، بلکه بر سلامت جامعه نیز تأثیر می‌گذارند. این گونه باورهای خرافی و رفتارهای سوء استفاده‌گرایانه، سطح اخلاقی جامعه را پایین می‌آورد و باعث از بین رفتن اعتماد عمومی می‌شود.
برای مقابله با گسترش پدیده خرافه گرایی و جلوگیری از ترویج دعا و طلسم، آموزش و اطلاع‌رسانی افراد و خانواده ها نقش کلیدی دارد. اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها و مدارس می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای کاهش باورهای نادرست و تقویت دیدگاه‌های علمی در جامعه عمل کند. مردم باید بدانند که دعا و طلسم نه‌تنها به حل مشکلات کمکی نمی‌کند، بلکه آنها را در دور باطلی از ناامیدی و وابستگی به این باورها فرو میبرد. نهادهای فرهنگی، مدارس و رسانه‌ها می‌توانند با تولید محتوای آموزشی و اجرای برنامه‌های آگاهی‌بخش، سطح علمی و فرهنگی جامعه را افزایش دهند و مردم را از آسیب‌های این باورهای خرافی آگاه کنند.
باور به دعانویسی و طلسم، علاوه بر ایجاد آسیب‌های اقتصادی و روانی، به‌دلیل سوءاستفاده‌ها و رفتارهای غیراخلاقی برخی افراد، پیام‌های ناگواری در سطح فردی و اجتماعی است. مقابله با این باورها و ارج نهادن به روش‌های علمی و منطقی برای حل مشکلات، نیازمند تلاش‌های فرهنگی، آموزشی و قانونی است. نهادهای مسئول در شهرستان ملکان باید با هم افزایی و برنامه‌ریزی، تلاش کنند تا این گونه باورها و سوءاستفاده‌ها در جامعه کاهش و سطح آگاهی و امنیت عمومی افزایش پیدا کند.