مهاجرت جوانان از شهرستان ملکان یکی از چالشهای جدی این منطقه به شمار میرود که پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گستردهای به همراه دارد. این روند، علاوه بر کاهش نیروی انسانی کارآمد، موجب تضعیف توسعه محلی و افزایش مشکلات اجتماعی در منطقه شده است. بررسی دلایل این پدیده و ارائه راهکارهای مناسب، میتواند گامی مؤثر در جلوگیری از مهاجرت بیرویه و حفظ سرمایههای انسانی شهرستان باشد.
دلایل مهاجرت جوانان از شهرستان ملکان
1. نبود فرصتهای شغلی مناسب: شهرستان ملکان عمدتاً به کشاورزی وابسته است، اما وابستگی بیش از حد به این بخش، بدون ایجاد صنایع پشتیبان یا مشاغل متنوع، باعث کاهش فرصتهای شغلی شده است.
یکی از نمونههای بارز نبود فرصتهای شغلی مناسب در شهرستان ملکان، مهاجرت جوانان به شهرهای بزرگ برای کار در مشاغل ساختمانی مانند گچکاری میباشد. این مهاجرتها به یک روند رایج تبدیل شده و جوانان مجبور هستند تا به دنبال درآمد و معیشت به شهرهای بزرگ بروند. این مهاجرتها با چالشهایی همچون شرایط کاری سخت و آسیبزا، درآمد نامشخص، دوری از خانواده و مشکلات اجتماعی مانند اعتیاد و مسائل مرتبط با آن همراه است.
2. کمبود زیرساختهای صنعتی و خدماتی:
یکی از نمونههای بارز کمکاری و عدم تحقق وعدهها، نیمهکاره رها شدن پروژه شرکت ذوب آهن شمالغرب است. این پروژه که میتوانست صدها فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در منطقه ایجاد کند، به دلایل مختلف از جمله ضعف مدیریتی و نبود حمایت کافی، بهموقع به بهرهبرداری نرسید.
3. عدم حمایت از کارآفرینان بومی: یکی دیگر از دلایل مهاجرت و ضعف در توسعه اقتصادی شهرستان ملکان، نبود حمایتهای لازم از کارآفرینان بومی است. بسیاری از سرمایهگذاران و کارآفرینان ملکانی که قصد ایجاد کارخانه یا واحدهای تولیدی در این شهرستان را داشتهاند، به دلیل نبود زیرساختهای کافی، حمایتهای مالی و تسهیلات مناسب، مجبور شدهاند کارخانهها و فعالیتهای خود را در شهرستانهای همجوار، مانند بناب، راهاندازی کنند.
این روند نهتنها باعث از دست رفتن فرصتهای شغلی در ملکان شده، بلکه بخش قابلتوجهی از سرمایههای انسانی و مالی منطقه را نیز به خارج از شهرستان منتقل کرده است.
پیامدهای مهاجرت جوانان
1. کاهش نیروی انسانی متخصص: مهاجرت گسترده جوانان باعث کمبود نیروی کار ماهر در شهرستان شده و توسعه اقتصادی و اجتماعی را با مانع مواجه کرده است.
2. آسیب به اقتصاد محلی: عدم بهرهبرداری از پروژههایی مانند ذوب آهن شمالغرب، اقتصاد منطقه را تضعیف کرده و فرصتهای اقتصادی را محدود نموده است.
3. آسیبهای جسمی و روانی به جوانان مهاجر: جوانانی که به شهرهای بزرگ مهاجرت میکنند، اغلب در معرض خطراتی مانند آسیبهای جسمی ناشی از کارهای سنگین ساختمانی، استرسهای روحی ناشی از فشارهای مالی و اجتماعی، و مشکلات اجتماعی مانند اعتیاد و مسائل مرتبط با آن قرار میگیرند. این مشکلات میتواند تأثیرات بلندمدتی بر سلامت جسمی و روانی آنها داشته باشد.
نقش مسئولان در گذشته
یکی از نمونههای مشخص کمکاری در شهرستان ملکان، نیمهکاره رها شدن پروژه ذوب آهن شمالغرب است. این پروژه با وعدههای فراوان آغاز شد و انتظارات زیادی را برای ایجاد اشتغال و تقویت اقتصاد منطقه به وجود آورد، اما بهدلیل عدم برنامهریزی مناسب، مشکلات مدیریتی و فقدان تأمین مالی کافی، به بهرهبرداری نرسید. این نمونه بهوضوح نشان میدهد که اگر مسئولان با جدیت بیشتری در پی اتمام این پروژه و دیگر برنامههای صنعتی بودند، میتوانستند از مهاجرت تعداد زیادی از جوانان جلوگیری کنند.
نتیجهگیری و راهکارها
مهاجرت جوانان از ملکان نتیجهی کمبود فرصتها و مشکلات ساختاری در این شهرستان است. نیمهکاره رها شدن پروژههای کلیدی مانند شرکت ذوب آهن شمالغرب و عدم حمایت از کارآفرینان بومی، نمونههایی بارز از کمکاری مسئولان در گذشته است که میتوانست تحول بزرگی در اقتصاد منطقه ایجاد کند.
همچنین، مهاجرت اجباری نوجوانان و جوانان به شهرهای بزرگ برای کارهای ساختمانی، با پیامدهای منفی بسیاری همراه است. این روند نهتنها آسیبهای جسمی و روحی برای مهاجران به دنبال دارد، بلکه آینده اجتماعی و اقتصادی شهرستان را نیز به خطر میاندازد.
برای جلوگیری از این روند، لازم است که مسئولان با جدیت بیشتری به تکمیل پروژههای نیمهتمام بپردازند و با ایجاد فرصتهای شغلی، بهبود زیرساختهای آموزشی و گردشگری، و حمایت از صنایع بومی، مسیر تازهای برای توسعه ملکان باز کنند. تنها با این اقدامات میتوان آیندهای روشنتر برای این شهرستان متصور شد و مانع از مهاجرت بیرویه جوانان گردید.